Re-Imagine Covid: Actie-onderzoek met jonge vluchtelingen en nieuwkomers

Met het project ‘Re-Imagine Covid’ voerde Solentra een actie-onderzoek met jonge vluchtelingen en nieuwkomers naar de impact van Covid op hun mentaal welzijn en veerkracht. Uit hun foto’s en verhalen kunnen we veel leren voor een volgende crisis.

Waarom dit actie-onderzoek?

De coronapandemie had onmiskenbaar een impact op het psychisch welzijn van kinderen en jongeren. Nochtans was er net voor hen weinig ruimte tot inbreng in het beleid en de maatregelen die hun welzijn beïnvloedden. Dat was nog meer het geval voor de extra kwetsbare groep van jonge vluchtelingen en nieuwkomers.

In het project staan de jongeren centraal als deskundigen van hun complexe realiteit. Ze gingen aan de slag met foto’s die uitdrukken hoe ze de coronapandemie ervaren hebben: de problemen, maar ook de zaken waaruit ze kracht haalden.

Hoe verliep het project?

Solentra stelde het project voor in haar netwerk van partners, waaronder asielcentra, Okan-scholen, projecten voor jonge vluchtelingen … Van de 40 deelnemers die het project begonnen, voltooiden 29 jongeren het volledige traject (20 jongens/jonge mannen en negen meisjes/jonge vrouwen).

De jongeren bevonden zich in verschillende verblijfsituaties: zes waren niet-begeleide minderjarigen, acht erkende vluchtelingen, zeven asielzoekende jongeren, zeven migranten (gezinshereniging) en één jongere zonder wettig verblijf.

De jongeren waren afkomstig uit meer dan tien verschillende landen: Afghanistan, Afghanistan/Turkije, Dominicaanse Republiek, Filipijnen, Georgië, Indië, Sierra Leone, Somalië, Spanje/Marokko, Syrië en Venezuela.

Het actie-onderzoek bestond uit twaalf groepssessies, meestal op locatie, soms online. Tijdens die sessies gingen we aan de slag met de Photovoice, een onderzoeksmethode die jongeren stimuleert om zich uit te drukken over een specifiek thema, in dit geval de impact van Covid op hun mentaal welzijn.

In een eerste sessie leerden de jongeren de Photovoice-methode kennen, waarbij ze de opdracht meekregen om met hun mobiele telefoons foto’s te maken die uitdrukken hoe ze de coronaperiode ervaren hebben. In een daaropvolgende sessie presenteerden ze hun foto’s aan de groep, vertelden ze waarom ze die foto gemaakt hadden en formuleerden ze er een passend bijschrift bij.

Daarna werden alle foto’s en bijschriften in een workshop verzameld om er thema’s uit te filteren en samen met de jongeren na te denken over hoe ze de foto’s met een breder publiek wilden delen.

Wat waren de resultaten van het actie-onderzoek?

Het project leverde 70 foto’s op met betekenisvolle verhalen die het individuele en groepsperspectief van de jongeren laten zien.

De meesten toonden elementen van veerkracht die hen geholpen hebben om de negatieve gevolgen van de coronaperiode voor hun geestelijke gezondheid aan te pakken. Toch ervoeren de jongeren ook stress, angst, bezorgdheid, depressieve gevoelens, eenzaamheid, verdriet en verveling. Veel deelnemers, vooral degenen die in de opvangcentra woonden, gaven te kennen dat de preventieve maatregelen extra hard aankwamen.

Uit de workshop ter voorbereiding van de fototentoonstelling werden negen thema’s gefilterd:

• Vrij als een vis in een bokaal
• Zuurstof is groen
• Esc.ap.ism
• Gezondheid
• Monumenten van strijd en veiligheid
• Vrijheid
• Verbinding
• Woorden
• Omringd door isolatie

Over het algemeen zagen de deelnemers geen enkel kanaal waarlangs hun mening of specifieke behoeften konden worden gehoord. Oplossingen die zij aanboden om de quarantaines minder zwaar te maken, werden bijvoorbeeld niet toegestaan of zelfs maar in overweging genomen.

Enkele deelnemers waren bereid om te getuigen over hun ervaring tijdens de coronapandemie:

Victoria: “Door een betekenis te geven aan je foto’s, roep je krachtige gevoelens weer op”

Ik vond het project erg leuk. Twee van mijn foto’s zijn foto’s die ik al genomen had. Voor mij waren het gewoon foto’s, maar als je er een betekenis aan moet geven, is het echt krachtig omdat je je gevoelens weer moet oproepen.

Lees getuigenis

Romal: “Praat met mensen die migreren over hun situatie”

Ik wou delen hoe ik de coronaperiode ervaren heb. Het is niet gemakkelijk voor mensen die naar een ander land migreren en vooral voor mensen die geen familie of vrienden hebben, geen connecties, geen vertrouwde samenleving of gemeenschap, dat is een groot probleem.

Lees getuigenis

Morteza: “Het is belangrijk voor mensen in België om te weten hoe vluchtelingen zich voelen”

Tijdens corona had ik veel tijd en heb ik geprobeerd om mooi te tekenen over corona, over die slechte dagen om het in mijn hoofd een beetje rustig te maken en me geen zorgen te maken over wat ik moet doen.

Lees getuigenis

Conclusies

Jonge vluchtelingen en nieuwkomers hebben blijk gegeven van een grote veerkracht tijdens de coronaperiode, maar de impact op hun geestelijke gezondheid was zeer groot. Het is niet om dat velen van hen over een grote veerkracht beschikken om met tegenslagen om te gaan, dat we mogen aannemen dat ze nog meer aankunnen.

Aanbevelingen die we uit het actie-onderzoek halen:

• Zorgen voor een gezondere context en levensomstandigheden
• Betere toegang verzekeren tot geestelijke gezondheidszorg, inclusief voorbereiding van het personeel
• Bevorderen en beschermen van de veerkracht van jongeren als preventiemaatregel (verantwoordelijkheid van beleid tot hulpverleners)
• De noodzaak om opnieuw na te denken over hoe we jongeren kunnen laten participeren in de besluitvorming. Hoe minder ze zich betrokken voelden bij de besluiten, hoe vaker gevoelens van uitsluiting, vervreemding en wantrouwen ontstonden.

Fototentoonstelling Re-Imagine

Van 21 april tot 4 mei organiseerden we samen met de jongeren de fototentoonstelling ‘Re-Imagine’ in de Pianofabriek in Sint-Gillis met de creatieve ondersteuning van curatoren Deborah Ephrem en Gaëlle Khalife van Globe Aroma. Benjamin Dalle, Vlaams minister van Jeugd, Media, Brussel en Armoedbestrijding, bezocht de expo op de openingsavond en sprak er met enkele van de jongeren die deelnamen aan het project.

Bezoek onze digitale expo

Dankwoord

Bijzonder dank aan iedereen die deelnam aan het actie-onderzoek en het project mee heeft mogelijk gemaakt:

Alle deelnemers aan het project

Ahmad, Ali, Ali, Ami, Barakat, David, Hamid, Ilyjah, Ismail, Jawid, Kamran, Khogyani, Leslie, Maria, Maroofkhel, Romal, Shoaib, Umar, Sabna, Dida, Victoria, Yasmin, Adkikafi, Dayana, Mohamed, Teja, Venus, Haarpreet en Morteza

Deelnemende organisaties

• Hoofdstedelijk Instituut Anneessens-Funck OKAN (Brussels), Mishka Beutels
• Campus Hast Okan (Hasselt), Femke Tudts
• WeDo! Schakelklaas Roeselare, Caroline De Groote
• Fedasil, opvangcentrum Sint-Truiden, Frauke Deckers
• Masir Avenir. Youth project from Agentschap integratie en inburgering (Brussels) Antonia Orihuela.
• Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Project Ananas, Helene Asselman en Ella Vannieuwenhuyse

Expopartners

• Globe Aroma – Brecht Theunis, Deborah Ephrem, Gaëlle Khalife
• Pianofabriek – Ann Lefever

Financiële steun van
UCB Community Health Fund, beheerd door de Koning Boudewijnstichting

Expo uitlenen

Wil jouw organisatie of school deze expo graag zelf organiseren? Geef ons een seintje: solentra@uzbrussel.be

Zo namen we met onze expo bijvoorbeeld deel aan de tentoonstelling van Youth in Transition.